เพราะศิลปะไม่ใช่แค่การระบายสีสันหรือวาดลายเส้นลงบนกระดาษหรือผืนผ้าใบ แต่ยังเป็นเครื่องมือที่ใช้แสดงออกถึงเรื่องราว ความคิด จิตวิญญาณ กระทั่งตัวตน สภาวะทางอารมณ์ ความรู้สึก ไปจนถึงกระบวนการทางจิตใจ นั่นทำให้ศิลปะก้าวข้ามการเป็นเพียงเครื่องมือสร้างความเพลิดเพลิน ผ่อนคลาย แต่ศิลปะยังทำอะไรได้อีกมากมายที่เราคิดไม่ถึง
นานมากแล้วที่เราพบว่า ‘ศิลปะ’ สามารถทำงานร่วมกับร่างกายและจิตใจที่แสนซับซ้อนของมนุษย์ เพื่อการบำบัด เยียวยา รักษา ค้นหา กระทั่งพัฒนาตัวตนได้แบบไร้ข้อจำกัดด้านรูปแบบหรือที่เรารู้จักกันในนามของ ‘ศิลปะบำบัด’ (Art Therapy) คือการใช้กระบวนการทางศิลปะเข้ามาช่วยให้ผู้คนค้นพบคำตอบ สำรวจใจ เปิดรับสภาวะทางอารมณ์เพื่อทำความเข้าใจและใช้ชีวิตต่อไปได้อย่างสมดุล
ในโลกแห่งศิลปะบำบัดนั้น เราไม่จำเป็นต้องมีทักษะความสามารถทางศิลปะใดๆ เลย เพราะศิลปะเป็นเพียงเครื่องมือที่ใช้ในการแสดงออกถึงอารมณ์ ความรู้สึก ความขัดแย้ง ความต้องการที่ซ่อนเร้นอยู่ภายในส่วนลึกของจิตใจ ผ่านลายเส้น สี รูปทรง สัญลักษณ์ กระทั่งสีที่ใช้ ฯลฯ พูดง่ายๆ คือศิลปะบำบัดเน้นการแสดงออกจาก‘ตัวเรา’ เป็นหลัก เพื่อสุดท้ายแล้วเราจะเข้าใจและได้คำตอบสำหรับชีวิตตัวเอง
03 ดูแลได้ทุกหัวใจแม้ในวันที่ไม่เจ็บป่วย
ไม่ใช่แค่ผู้ป่วยทางจิตเท่านั้น แต่ศิลปะบำบัดสามารถใช้ได้กับทุกคนทุกเพศ ทุกวัยไม่ว่าใครก็ตามที่ต้องการผ่อนคลายความตึงเครียดกดดันสะสม หรือขจัดความขัดแย้งหรือคับข้องภายในจิตใจ หรืออยากปลดปล่อยปมปัญหาที่ค้างคา บาดแผลเรื้อรังภายในใจ หรือคนกำลังค้นหาคำตอบบางอย่างให้ชีวิต รู้สึกว่าชีวิตยังขาดสมดุล หมดไฟในการทำงาน (burn out) หรือต้องการยกระดับพัฒนาภายในของตัวเอง ไปจนถึงคนที่กำลังเผชิญกับความยากลำบากในการแสดงออกทางอารมณ์ความรู้สึกอีกทั้งคนที่ทำงานซ้ำซากจำเจต่อเนื่องเป็นเวลานาน รวมถึงผู้ที่ทำงานเกี่ยวข้องกับกระบวนการยุติธรรม อาทิ ผู้พิพากษา ผู้ต้องขัง ผู้คุมนักโทษ ฯลฯ และผู้ที่มีหน้าที่บำบัดเยียวยาหรือรักษาผู้อื่น แพทย์ พยาบาล นักจิตวิทยาให้คำปรึกษา หรือแม้กระทั่งกลุ่มผู้ป่วยเรื้อรังหรือกำลังเผชิญโรคร้ายต่างๆศิลปะจะเข้าไปช่วยปลดล็อกปัญหาต่างๆ ภายในใจให้บรรเทาเบาบางลง กระทั่งปลดปล่อยความรู้สึกบางอย่าง เพื่อเข้าใจและพบคำตอบหรือทางออกให้กับตัวเองในที่สุด
เพราะศิลปะบำบัดคือการทำงานกับความซับซ้อนทางจิตใจมนุษย์เพื่อนำไปสู่การแสดงออกถึงสิ่งที่อยู่ภายในอันเป็นปัจเจกหรือเฉพาะบุคคลนั่นจึงทำให้คุณค่าของงานแต่ละชิ้นไม่ได้อยู่ที่ความสวยงามศิลปะบำบัดไม่ได้ต้องการความสวยงาม ไม่มีการประเมินให้คะแนน ไม่ได้คาดหวังให้เราต้องใช้สีเป็นหรือวาดภาพสวยขึ้น แต่ศิลปะบำบัดทำหน้าที่เพียงสะท้อนให้เราสามารถมองเห็นความคิด อารมณ์ ความรู้สึกที่แท้จริงซึ่งอาจจะซ่อนอยู่ลึกๆ ภายในใจต่างจาก ‘ศิลปะทั่วไป’ ที่มักประกอบด้วยความงาม ความคิดสร้างสรรค์ และจุดมุ่งหมายที่แน่นอนโดยสิ้นเชิง
ศิลปะบำบัดนั้นมีมากมายหลายเทคนิค ไม่ว่าจะเป็นการวาดภาพ ระบายสี ปั้นดิน ถักทอ รวมถึงการเขียนเรื่องสั้น บทกวี ฯลฯ ซึ่งแต่ละเทคนิคล้วนเหมาะกับสภาวะจิต ภูมิหลัง หรือปัญหาที่แตกต่างกันออกไป นั่นเพราะสีสัน พื้นผิวสัมผัส และประสบการณ์จากการทำงานกับอุปกรณ์ทางศิลปะรูปแบบต่างๆ ล้วนส่งผลลัพธ์และประทับความหมายอยู่ในทุกสิ่งในกระบวนการเยียวยาและบำบัด เช่น สีน้ำเพิ่มความชุ่มฉ่ำและระบายอารมณ์ความรู้สึกได้ดี การปั้นดินช่วยโอบอุ้มและก่อร่างให้เป็นตัวตน การฉีกขยำก็สามารถปลดปล่อยความเครียดกดดันได้ เป็นต้น
06 ศิลปะดูแล ‘ใจ’ ได้ในทุกวัน
อย่างที่รู้กันว่า ‘ศิลปะบำบัด’ เป็นเครื่องมือในการระบายหรือแสดงออกเพื่อสำรวจตรวจตราตัวตนหรือสิ่งที่อยู่ข้างใน อันจะนำไปสู่การทำความเข้าใจ ได้คำตอบ และดำรงชีวิตต่ออย่างสมดุล แต่อย่างไรก็ตามการบำบัดจะได้ผลอย่างมีประสิทธิภาพจำเป็นต้องนักศิลปะบำบัดเป็นเพื่อนร่วมเดินทางเคียงข้างด้วย
หากโอกาสในการทำบำบัดอย่างเต็มรูปแบบกับนักศิลปะบำบัดเป็นไปได้ยาก ‘ชุดศิลปะดูแลใจ’ นี้ แม้ไม่ใช่การบำบัดโดยตรง แต่ได้ออกแบบและกลั่นกรองโดยนักศิลปะบำบัดวิชาชีพหลายท่านที่นำกระบวนการศิลปะมาเป็นเสมือนเพื่อนช่วยสำรวจความรู้สึกไม่ว่าจะเป็นสุขหรือทุกข์ รวมทั้งปลดปล่อยความอึดอัดคับข้องใจและโอบอุ้มหัวใจตลอดการเดินทางเข้าสู่ภายในใจด้วยตัวคุณเอง คุณอาจจะได้ค้นพบความหมายของชีวิต และก้าวต่อไปด้วยหัวใจที่อบอุ่นและสมดุลกว่าเดิม
คลิกดู VDO ตัวเต็มเกี่ยวกับชุดศิลปะและเสียงจากผู้ใช้งานได้ที่ >> bit.ly/afcartkitfull
ขอขอบคุณ
Art Therapy Foundation
สมาคมนักศิลปะบำบัด : Art Therapists Association in Thailand
ThaiBev
Win Win WAR Thailand
HORSE Stationery อุปกรณ์เครื่องเขียน ตราม้า
ขอบคุณข้อมูลจาก